“Naš moto je sarađivati kad god je to moguće, no takođe i braniti se kad je to neophodno”, kazao je Gabriele Visentin, posebni izaslanik EU-a za Indo-pacifički regiju. “To nije usmjereno protiv neke zemlje, već je to način pojačavanja naših kapaciteta i našeg kredibiliteta u smislu odbrane naših interesa.”
Visentin je rekao da nema dokaza koji bi sugerisali da je rat neizbježan u toj regiji – koja pokriva velik dio svijeta od istočne obale Afrike pa do pacifičkih ostrvskih zemalja – no EU je zabrinut da “multilateralni poredak temeljen na pravilima neće u potpunosti biti poštovan”.
“Cijena za kršenje multilateralnog poretka temeljenog na pravilima je prilično visoka. To je zasigurno signal drugima koji možda takođe žele prekršiti multilateralni poredak na tako nasilan način, da znaju s čime će se susresti.”
Prijetnja u regiji
Kina se smatra najvećom takvom prijetnjom u regiji. Visentin kaže da EU na Kinu gleda kao na “partnera, konkurenta i rivala”.
Rastuće zabrinutosti oko kineskog gomilanja vojske u regiji i strateških namjera, izašle su na vidjelo nakon što su u martu procurili detalji bezbjednosnog pakta između Kine i Solomonskih ostrva, čime su po strani ostali tradicionalni partneri poput Australije, SAD-a i Novog Zelanda.
Labavo sročen dogovor podstaknuo je uzbunu da bi regionalna stabilnost mogla biti ugrožena, jer bi Kina dobila priliku rasporediti svoje ratne brodove u Tihom okeanu nekih 2.000 km od obale Australije.
I dok je Francuska rekla da je to “zabrinjavajuće na više razina, pogotovo s obzirom na ambiciju Kine da bude regionalni bezbjednosni akter”, Visentin je oklijevao komentarisati smatra li EU to bezbjednosnom prijetnjom, sve dok ne vidi detalje dogovora te je dodao kako svaka država ima pravo donositi svoje suverene odluke. “No, naravno, signal koji su nam poslali Solomonski ostrva jasan je i glasan: EU i ostali moraju učiniti više.
Sujiro Seam, ambasador EU-a za Pacifik i Solomonske ostrva, kazao je da je dogovor Evropskoj uniji dao do znanja da postoji potreba da bude više prisutna u Pacifičkoj regiji. “Iskustvo Evropske unije u pitanjima sigurnosti i odbrane u Tihom okeanu, vrlo je ograničeno. To je izazov za budućnost, a bezbjednosni dogovor između Kine i Solomonskih ostrva mora biti uzet u obzir u razvoju bezbjednosnih i odbrambenih aktivnosti EU-a u toj regiji.”
“Evropska unija je, tradicionalno, na Pacifiku partner za razvoj. Glavni izazov je pokazati da može biti i nešto drugo, poput strateškog partnera u sigurnosti i obrani.”
Strateški kompas
U martu je Evropska unija planirala ojačati svoju globalnu bezbjednosnu i odbrambenu politiku. Taj tzv. Strateški kompas otvara put za poboljšanje sposobnosti Evropske unije da odlučno reaguje u krizama i odbrani svoju bezbjednost i svoje građane. “Usvajanje te strategije je još relevantnije nakon što je izbio rat u Ukrajini”, kaže Seam. “Rat u Ukrajini je istorijski trenutak koji pridonosi afirmaciji evropskih ambicija u pitanjima bezbjednosti i odbrane.”
Intenzivniji bezbjednosni plan ne bi uključivao osnivanje vojnih baza, niti razmještanje vojske ukoliko ne dođe do krize, kazao je Visentin, već provođenje vojnih treninga i vježbi na kopnu i moru, jačanje obavještajnih kapaciteta i prolazak evropskih brodova kroz zone od pomorskog interesa, prenosi Jutarnji list.
