U Crnoj Gori često se raspravlja o tradiciji i junaštvu bratstva. Istorija je prisutna u našim glavama često i u enormnim količinama koje znaju da budu opterećujuće i ograničavajuće, a najčešće u svom tomkvantitetu ima vrlo malo činjenica i istine. Ali priča o plemenima, bratstvima uvijek je interesanta i skreće pažnju i pripadnika najmlađe populacije koji bi po prirodi stvari trebali najmanje biti zaiteresovani za ove teme.
U susret 13. julu valja podsjetiti i na jedno bratstvo i porodicu o kojoj se ovih dana često pisalo.
Knjaz Danilo je obilazeći Crnu Goru često kontaktirao sa svojim bliskim saradnicima, uglednim ličnostima i pametarima. U narodnoj tradiciji ostao je upamćen jedan razgovor sa znamenitim popom Milom Jovovićem.
Knjaz Danilo je pitao popa Mila – Koja su tri bratstva u njegovoj državi najbolja. Pop Milo odgovor da ne zna „jer đe je mnogo dobrih teško je znati koje je najbolje“. Knjaz mu odgovori – Najbolja su ova tri bratstva: Jankovići sa Ceklina, Kustudije sa Njeguša i Nikčevići iz Pješivaca. Knjaz ga je na kraju razgovora upozorio da kada bude pjevao uz gusle vodi računa o tome.
A poznata je ona crnogorska kletva: „Koga gusle ne pomenu neka bude zaboravljen“.
Po tradiciji Nikčeviću su uvijek bili u borbama koje je Crna Gora vjekovima vodila za očuvanje slobode i nezavisnosti. Među junacima ovog uglednog bratstva naročito se ističe Živko Nikčević junak s kraja 17. vijeka i prve decenije 18. vijeka koji je uhvatio pljevaljskog pašu, a opjevan je u narodnim pjesmama.
Oficir Zelen Mitrov Nikčević
Iz istog vremenskog perioda je i vojvoda Ilija Nikčević koji je 1690. godine pomagao crnogorskim uskocima u odbrani Morače, a učestvovao je i u borbama 1695. godine u Pješivcima protiv osmanske vojske. Poginuo je 1707. godine u boju u selu Stubici, a opjevan je u narodnoj pjesmi. Zatim Batrić Nikčević, junak iz prve polovine 18. vijeka, koji se odlikovao u više bojeva, a Petar II mu je posvetio više stihova.
Poznati su i knez Jeremije Nikčević čuveni junak iz 18. vijeka, koji je poginuo u borbi sa osmanskom vojskom kao i Bogdan Mašov koji je posjekao 12 poznatih osmanskih vojnika, odlikovan je najvišim crnogorskim odlikovanjima, a poginuo je u boju za vrijeme vladavine knjaza Danila. Barajktar Đuro Musin Nikčević posjekao je poznatog Murtezu Alapa.
Poznati junaci su bili i Nikola Musin Nikčević iz druge polovine 19. vijeka koji je bio perjanik knjaza Danila, kao i perjanik Peko Borkov Nikčević koji se istakao u ratovima 1852-1853. i 1862. godine.
U Hercegovačkom ustanku 1875. godine borili su se samo najistaknutiji crnogorski junaci. Među „jajošima“ bilo je i osam Nikčevića i to: Zelen Mitrov, Cuco Zavišin, Milosav Jankov, Radojica Petrov, Gligor, Tomica Šulov, Aleksa i Risto Dumov.
U Veljem ratu učestvovalo je nekoliko desetina Nikčevića od čega je njih deset poginulo u borbama. Gligor Nikčević je poginuo u Dugi aprila 1875, Aleksa Nikčević na Gluhoj smokvi januara 1876, Gorčin, Jovan i Radojica na Krscu maja 1877, Nikola na Šobajiće juna 1877, Banjo i Kojadin na oslobođenju Nikšića juna 1877, a Đoko i Živko u borbama kod Gusinja decembra 1879. godine.
Ovo ugledno crnogorsko bratstvo isticalo se po svojim izdancima, među kojima je bilo i onih koji su u ruci držali istovremeno mač i krst. Takav je bio Mašan Nikčević (1824-1906) pop i senator, kojeg je Petar II rukopoložio za sveštenika, a knjaza Danilo ga je postavio za desečara crnogorske Garde.
Od 1862. godine je bio oficir – stotinaš crnogorske vojske, a od 1870. godine i član crnogorskog Senata najvišeg državnog organa. Učesnik je svih ratova od 1852. do 1878. godine, a naročito se istakao kao načelnik u Vasojevićima u boju na Morači 1877. godine.
Istakli su se Nikčevići i životom i djelom i u borbama na Skadru i Bregalnici 1912-1913. godine, ali i u Prvom svjetskom ratu i kasnije komitovanju protiv austorugarske vojske. Značajan broj predstavnika ovog bratstva ustao je i da brani pravo, čast i slobodu Crne Gore među kojima i: Andrija, Drago, Đorđije, Ivo, Jovan, Lazar Jovanov, Lazar Radovanov, Marko Mijatov, Marko Savićev, Mihailo Mićov, Mijat Nikolin, Milisav Vukalov, Miloš, Milosav Lukin, Mitar, Novica Gorčinov, Novica Grujičin, Petar, Radojica, Simo, Stevo, Veljko, Vido i Živko.
Među božićnim ustanicima bilo je komandira i oficira koji su dio života proveli u emigraciji ili se poput Živka Nikčevića i drugih nijesu nikada vratili u domovini već su umrli u dalekoj Latinskoj Americi.
Nikčevići su zapaženu ulogu imali u NOB-u tokom Drugog svjetskog rata 1941-1945. godine. Poznati organizatori antifašističke borbe, partizanski rukovodioci i heroji bili su Jovan Blažov Nikčević, politički komesar odreda, komesar bataljona, Radoje Vasov Nikčević, komandant bataljona, Radisav Nikčević, narodni heroj koji je poginuo kod Miloševa avgusta 1941. godine itd.
Mnogo prostora bi zauzelo nabrajanje svih poznatih ličnosti iz ove porodice, ali među njima jedna grana kneza Jeremije, u kontinitetu nosi izuzetnu čast i tradiciju još od Petra I – Svetog Petra Cetinjskog.
Po vojnoj hijerarhiji i činu posebno mjesto pripada komandiru Radomiru Jankovu Nikčeviću (1846-1904), komandantu Pješivačkog bataljona koji je „komandirstvo na nož i sablju dobio“. Istaknuti je junak sa Krsca, Vučjeg dola, Šobajića, Bara i Gusinja. Više puta je ranjavan, a nosilac je najviših crnogorskih odlikovanja. Radomir Jankov je bio brat od strica Zelena Mitrova. Iz ovog ogranka „Jeremića“ poznati su bili i popovi Boško i Petar Nikčević, oficir Lazar Nikčević itd.
Mitar Markov Nikčević (1805-1846) sin Marka Miloševa (1770-1842) je bio znameniti crnogorski četovođa, perjanik i povjerljiva ličnost Petra II. Poginuo je u borbama sa osmanskom vojskom i smatra se za jednog od najboljih pješivačkih junaka.
Prema sačuvanom predanju pop Lazar Mijušković je na plemenskom skupu na Grebicama kod Bogetića rekao: „Znam da je u svoje vrijeme Mitar Markov Nikčević bio isturio nogu pred svim Pješivcima“. O njegovim podivizima sačuvano je nekoliko pjesama. Od njega loza, trag, duboko vodi, a đe je bilo tu i uvijek kaplje.
Zelen Mitrov Nikčević (1836-1936) koji je bio oficir crnogorske vojske po mnoogo čemu se ističe. Učesnik je bitke na Grahovcu 1858. godine kao i Druge Omer pašine vojne 1861-1862. godine. Istakao se u Hercegovačkom ustanku 1875. godine.
Kao „jajoš“ sa sedam bratsvenika Nikčevića učestvovao je u odredu Peka Pavlovića u borbama 1875-1876. godine. Učestvovao je i u Veljem ratu 1876-1878. godine. Kada su dijeljene medalje Zelen Mitrov je izašao iz stroja uzeo medalju sa stola za kojim su sjeđeli komandir i oficiiri i rekoa: „Bože mili, lijepa li je“.
Potom se okrenuo svojoj četi i rekao glasno da svi čuju: „Stubičani, ova je medalja moja. Kome je krivo poljana je široka“ (za megdan). Svi Stubičani su u jednom glasu povikali „neka ti je srećna“. Za pokazanu hrabrost i junaštvo odlikovan je najvećim crnogorskim odlikovanjima od Zlatne i Srebrne medalje za hrabrost do Ordena knjaza Danila za nezavisnost.
Njegovi potomci bili su takođe ugledni ljudi, njegov sin Niko stradao je na Skadru (1870-1912), a njegov unuk Luka Nikov Nikčević je bio direktor i profesor gimnazije u Nikšiću. Luka Nikčević je rođen 1903. godine, učestvovao je u ustaničkom pokretu 1919. godine.
Profesor Luka Nikčević
Kao mladić jedno vrijeme je proveo u emigraciji u Italiji kao borac za pravo, čast i slobodu Crne Gore. Po povratku iz emigracije pripadao je Crnogorskoj federalističkoj stranci. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu 1926. godine i radio je kao profesor književnosti u gimnaziji u Nikšiću. Zbog čalnstva u Crnogorskoj stranci otpušten je sa posla školske 1932/1933. godine.
Kao profesor štitio je đake sa ljevičarskim opredjeljenjima zbog čega je uoči 1941. godine premješten na službu u drugim mjestima. Kao istaknuti pripadnik zelenaškog pokreta i istaknuti član Crnogorske feseralističke stranke pozvan je da učestvuje na Petrovdanski sabor 12. jula 1941. godine na Cetinju.
Iako je došao na Cetinje, zajedno sa jednom grupom, odbio je da potpiše deklaraciju Petrovdanskog sabora jer se nije slagao sa marionetskom politikom. Zbog pripadanja narodnooslobodilačkim idejama hapšen je više puta tokom 1942. i 1943. godine. Kao ugledan građanin i profesor izabran je za člana Sreskog narodnooslobodilačkog pokreta, a od 1944. godine je bio i predsjednik gradkog odbora Crvenog krsta.
Nakon Drugog svjetskog rata obavljao je više društveno-političkih dužnosti i to: gradski odbornik, član Savjeta za prosvjetu Republike Crne Gore, zatim predsjednik Savjeta za prosvjetu Opštine Nikšić itd. Pored navedenog, imao je najveće pedagoško zvanje – pedagoški savjetnik. Sakupljao je građu za istoriju Nikšića i gimnazije, pisao je dnevnike itd.
Zasnovao je brak sa Darom Niković iz Pive, koja je bila kćerka Petra Nikovića i čuvene ljepotice i pjesnikinje Sare, kćerke potpredsjednika Crnogorske narodne skupštine, sudije i popa Šćepa Martinovića. Preminuo je 1973. godine.
Luka Nikčević je imao ugledne potomke, intelektualce i suvereniste, među kojma i poznatog primarijusa dr Slobodana Nikčevića, poznatog ljekara i pisca i gradonačelnika Nikšića. Slobodan Nikčević bio je veliki poštovalac i poznavalac istorije i tradicije, a zalagao se za obnovu kuće vojvode Ilije Nikčevića. Loza trag vodi, a đe je bilo tu će vazda i kapljati.
